Neem bijvoorbeeld het onderzoek van VITO:

http://www.lne.be/themas/milieu-en-gezondheid/wat-onderzoekt-de-overheid/eindrapport.pdf

Betaald van ons belastinggeld durft men dit een onderzoek te noemen. Het is niet meer dan een slechte samenvatting van theorie rond elektromagnetische straling en anderen hun metingen. Bij het lezen van dit document had ik een deja-vu gevoel. Het leek erg op de eindwerk-verslagen die hier soms passeren van laatstejaars studenten secundair onderwijs. Een lijvig document vol kopieer en plak werk, maar geen of weinig eigen inbreng.

Maar goed, dankzij dat document weten we nu dat het elektrisch veld op 1500 meter van een niet nader bepaalde gsm mast x V/m bedraagt en het statisch magnetisch veld van een radio groter is dan die van een luidspreker (dan hebben ze duidelijk niet in de buurt van mijn home cinema subwoofers gemeten...). Dat de samenstelling van een veld en straling van meer afhangt dan de omschrijving van een toestel heeft men onvoldoende begrepen.

Als het dan gaat over de potentiële invloeden van al die fameuze stralingen wordt er verwezen naar andere onderzoeken. Geen eigen conclusies dus over de effecten van die stralingen op de gezondheid. Heel het werk heeft dan ook een toon van 'we vinden geen bewijzen van invloed maar ook geen bewijzen van geen invloed'. Met andere woorden: er is niets bewezen dus gaan we maar uit van het ergste.

Als dat het 'voorzichtigheidsprincipe' is, willen de politici dan aub dat principe ook hanteren voor de duivensport. Het is niet bewezen dat het stof veroorzaakt door die beestjes ongevaarlijk is. Ik zou zelfs durven vermoeden dat er wel lichte bewijzen zijn dat de duivenkoten in mijn buurt een slechte invloed hebben op de gezondheid. Moesten ze toch niet gevaarlijk zijn zouden er dankzij het voorzichtigheidsprincipe alvast toch minder uitwerpselen op mijn antennes en dak terechtkomen...

Verder speurwerk bracht me op een persbericht van 2 professoren van de KUL die het 'Bioinitiative report' overhandigen aan Yves Leterme:

http://www.politics.be/persmededelingen/19274/

Stefaan Van Gool (kinderoncoloog) en Victor Moshchalkov (fysicus) zijn blijkbaar erg verontrust over de huidige situatie. Ze moeten blijkbaar wel een autoriteit zijn op het vlak van elektromagnetische stralingen en gezondheid, want ze mochten eerder al deelnemen aan hoorzittingen van het Vlaams Parlement. Dus die mannen moeten zeker ook zelf onderzoek gedaan hebben dacht ik. Op de website van KU Leuven kan je hun CV raadplegen, de onderzoeken waaraan zij hebben deelgenomen worden daar ook vermeld. De ene is vooral bezig met het onderzoek naar de behandeling van kanker, de andere met de fysica rond magnetisme en supergeleiding. Maar bij geen van de twee vind ik een onderzoek in de stijl van 'The effects of electromagnetic radiation on the human body'. Zelfs geen titel die ik met de beste verbeelding aan het onderwerp kan koppelen. Even wat furore maken met de geclaimde resultaten van een ander, Marc Coucke heeft een paar weken geleden ook al ondervonden tot wat zoiets kan leiden.

Er moet toch iemand zijn die ZELF een onderzoek heeft gedaan? Was er een tijdje geleden niets in het nieuws van iemand van UCL die wat met ratten heeft gespeeld en erg verontrustende resultaten had? De studie van Dirk Adang, gepubliceerd in juni 2008. Volgens verschillende verwijzingen op het internet zou het document http://home.scarlet.be/~tsf94646/001/documents/Thesis Dirk Adang - Synthese.pdf de volledige rapportering van het onderzoek zijn. Met slechts 18 pagina's heb ik daar sterk mijn twijfels over, de titel is trouwens ook 'Introduction and Conclusion'. Moest iemand mij de echte volledige versie kunnen bezorgen zal ik die met plezier lezen. In die 18 pagina's die ik heb (de eerste 12 zijn dan nog dankwoorden, lijst van andere publicaties en inhoud) staan een aantal hiaten.

Het onderzoek werd gedaan op 4 maal 31 ratten. Eén testgroep 'sham exposed', eentje die werd blootgesteld aan 970 MHz continue golf, eentje die werd blootgesteld aan 970 MHz gepulste golf en eentje die werd blootgesteld aan 9.7 GHz continue golf, tegelijk gedurende 2 uur per dag, elke dag, gedurende 21 maanden. Is 31 per test niet wat weinig om een representatief beeld op te leveren? Hoeveel sterkte-proeven moet je doen op je boutjes en moertjes voordat je de ruimtevaart sector overtuigd hebt van de (on-)degelijkheid van je materiaal? Zijn wij tevreden met een data-sheet van een nieuwe transistor als die afgeleid is van 31 samples? Er wordt ook niets vermeld over hoe die blootstelling verliep. Werden alle ratten in hetzelfde kleine vakje gezet waar ze al dan niet bestraald werden? Nee... Dat kan niet want ze worden gelijktijdig bestraald. Dus moeten het verschillende bakjes zijn. Waren die allemaal even (on)aangenaam voor de diertjes? En was beïnvloeding van de ene bestraling op de andere uitgesloten? Zijn de diertjes voor de rest ook allemaal identiek behandeld? Zijn de niet bestraalde ratten even (on)vertroeteld gebleven als de bestraalde ratten?

Ik stel me ook vragen bij de verschillende blootstellingen. Blijkbaar is er geen onderscheid gemaakt in de hoeveelheid (vermogen) waaraan de proefdieren zijn blootgesteld. Was het de bedoeling van dit onderzoek om te bewijzen of straling gevaarlijk is of om uit te zoeken wat veilige waarden zijn? Als we naar analogie een onderzoek doen naar whisky, jenever en wodka met een referentiegroep die water drinkt, 2 liter per dag, elke dag, gedurende 21 maanden gaan we inderdaad tot de conclusie komen dat alcohol toch wel heel ongezond moet zijn. Vergeet dat met mate(n) drinken maar!

Na de onvolledige uiteenzetting van de opzet van het experiment worden aantal conclusies aangehaald. Jammer genoeg zijn de resultaten van de metingen niet in het beknopte document opgenomen. Het is dan moeilijk om na te gaan of de definitie van 'obvious' door de onderzoeker meer is dan 'de meting verschilt'. Men heeft ook gekeken naar het gedrag van de ratten na een tijd blootgesteld geweest te zijn aan de straling. In de eerste gedragstudie werden ratten die gedurende twee maand niet blootgesteld geweest zijn vergeleken met ratten die twee maanden blootgesteld zijn aan gepulste straling. In de tweede studie werd vergeleken met ratten die 18 maanden werden blootgesteld in een ander experiment, wat hierbij de referentiegroep was is onduidelijk want de onderzoeker vermeldt in zijn studie: 'It has to be said that this experiment was set-up only as a feasibility study for further research related to behavioural changes due long-term microwave exposure and therefore we used the group of rats that already has been exposed for 15 months in another experiment'. Dit doet vermoeden dat de gedragstudie werd uitgevoerd wanneer men 2 maanden in het onderzoek zat. Dan zouden de 18 maand blootgestelde ratten vergeleken zijn met test-ratten die 2 maand in het experiment zaten? Naast het bedenkelijke feit dat hij hiervoor ratten uit een ander experiment vergelijkt met ratten uit zijn experiment kan ik me wel inbeelden dat zo'n rat na 18 maanden opsluiting denkt: 'niet met mij'. Het is ook niet duidelijk of de gedragstudie werd gedaan op ALLE 31 ratten uit de groep. Wie weet heeft hij uit de bestraalde groep net de 2 gedragsgestoorde ratten vergeleken met de schatjes uit de niet bestraalde groep?

In verband met dat haalbaarheidsonderzoek kan ik me maar niet van de indruk ontdoen dat veel onderzoeken aansporen om nieuwe onderzoeken op te zetten. Uiteraard grotendeels betaald door overheidssubsidies. Het is dan ook een miljoenen business en je moet er natuurlijk op tijd voor zorgen dat je volgend jaar ook nog werk hebt...

Achteraf wordt de gedragstudie beschouwd als niet meer dan een haalbaarheidsonderzoek voor een volgende studie waarvan het resultaat eerder als een trend beschouwd moet worden dan een onweerlegbaar resultaat, 'Maar de trend is wel duidelijk'. Met andere woorden: 'We kunnen niet bewijzen dat ze een heks is, maar zoals algemeen gekend is ze is het duidelijk wel!'.

Na de ratten 21 maand bestraald te hebben wacht men nog 3 maanden (dus 24 maanden na de start van het experiment) om het sterftecijfer te bekijken. Men stelt vast dat het sterftecijfer in de bestraalde ratten 2 keer zo groot is. Wetende dat ratten die als huisdier goed verzorgd en vertroeteld worden gemiddeld 2 jaar leven en dat ze wellicht ook niet direct na de geboorte in het experiment werden geworpen, zaten alle ratten al dicht tegen de verwachte levensduur. Het is dus niet zo opmerkelijk dat er tussen de 21ste en 24ste maand van het experiment een aantal overlijden. De vraag is dan nog: wat waren de aantallen? Eén in de controle groep en twee in elke bestraalde groep? Moest de verhouding 1 tegen 31 zijn zou ik me ook erg verontrust voelen. Maar een verschil van 1 tegen 2 bij een populatie die zowiezo al op sterven na dood is baart me geen zorgen. Trouwens, waarom werd het experiment niet afgesloten wanneer ALLE ratten overleden zijn? Misschien is de gemiddelde levensduur van de bestraalde groepen wel veel langer dan de niet bestraalde ratten? De levensduur wordt immers bepaald door de leeftijd bij overlijden, daaruit volgt dat de gemiddelde levensduur pas kan bepaald worden nadat iedereen in de groep naar het hiernamaals vertrokken is.

Om te besluiten moet de onderzoeker nog vermelden dat we niet zomaar effecten op mensen mogen afleiden van een onderzoek op kleine proefdieren.

Het beetje verontrustheid dat er bij mij was is ondertussen omgeslagen in totale hilariteit.

Waar zitten de echte wetenschappers? Wie wil een neutraal onderzoek op een representatief grote groep uitvoeren? Wie wil de resultaten integraal en open publiceren zodat anderen de proeven  (en resultaten) kunnen reproduceren?


Jeff,
on1aff